Bir vakitler Şebinkarahisar ile Giresun arasında bir şimendüfer hattı açılması düşünülmüş, bunun için gerekli yazışmalar yapılmış, fakat sonra bu niyet gerçekleştirilememiştir.

KARAHİSAR-İ ŞARKİ İLE GERESUN ARASINDA İNŞAA OLUNACAK ŞİMENDÜFER HATTI

Bir vakitler Şebinkarahisar ile Giresun arasında bir şimendüfer hattı açılması düşünülmüş, bunun için gerekli yazışmalar yapılmış, fakat sonra bu niyet gerçekleştirilememiştir. Bu konuyla ilgili yapılan yazışmalarda çok ilginç detaylar bulunmaktadır. Bunları tek, tek inceleyip, sonra yorumlayacağız. Aşağıda okuyacağınız belgeleri değerli hemşehrim Çamoluk Yeniköylü Dursun KAYABAŞI okumuştur. Hakkını teslim etmek gerekirse onun katkısı büyüktür. Bu belgeleri arşivden araştırıp bulmak, gidip-gelmek, almak, yazmak kadar okumak üstelik yanlışsız okumak daha büyük önem arz etmektedir. Bu nedenle kendisine teşekkür ediyorum.  Ayrıca bir teşekkürü de Tülay DOLU hanım hak etmektedir. Yazarları arasında onu en çok uğraştıran benim. Zira benim yazdığım yazılar araştırma ve belgeye dayandığından yazı içinde kullanılan fotoğraf da çok oluyor. Bunları internet ortamında yayına hazırlamak bir hayli zamanını alıyor. Keza o oranda da sayfasında yer teşkil ediyor. Bakalım ne zaman yeter artık diyecek.

BEO 3798/284839

Ticaret Ve Nafi’a Nezâreti Celilesi’ne

Giresun’la Karahisar-i Şarki beyninde (arasında-kapsamında) bir demiryolu temdidi (uzatmak-sürdürmek) hükümet ve ahalice ne gibi fevaid (faydalar) ve muhsenâtı  müstelzim (lüzumlu gerektiren) olacağına dair ba’zı ifâdâtı hâvî (ifadeyi içeren) devren Karahisar-i  Şarki’de bulunan Sivas Valisi Bey efendi tarafından çekilen telgrafnâme leffen (beraber, iliştirilmiş olarak) savb-i aliyyelerine (yüksek taraf, makam) irsâl (havale) kılınmakla bittedkik (inceleme) iktizâsının (lazım gelen) ifâ ve inbâsına (haber verme) ve melfûfun (mektup) i’adesine..

Konuyla ilgili yapılan yazışmaların listesi

1503-R-26 Ağustos 1329(1913) - Dahiliye Nezareti’nin Tezkeresi
109-Rum.23 Ağustos 1326(1910) – Ticaret Ve Nafi’a Nezareti’nin Dahiliye Nezareti’ne Tezkeresi
257-Rum 24 Temmuz 1326(1910) – Ticaret Ve Nafi’a Nezaretinin Tezkeresi
302- Rum 26 Ağustos 1326(1910) – Bu dahi
358- Rum 13 Ağustos 1326(1910) – Sivas Vilayeti’nin Telgrafnamesi

BEO/285982-1

Ticaret Ve Nâfi’a Nezareti Celilesi’ne

26 Ağustos 1326 tarihli ve 139 numaralı tezkere-i aliyyelerine (yazılı pusulayla alakalı) cevaptır. Hazineye bâr (yük, zahmet, sıkıntı) olmamak ve Rusya itilafına dokunacak bir sureti ihtiva (içermek) etmemek üzere Giresun ile Karahisar-i Şarki beyninde …. Demir(temir) yolunun inşâsı hususunda ……. meclis-i mahsusca taht-ı karâra (yüksek karar) alınmak üzere..

BEO-3814/285982-6

Buraya vusûlümde (ulaşma, varma) Karahisarlılar tarafından memleketlerinin mahsûlatı (mahsul, üretim) arâziyesine müstefid (fayda gören, faydalanan) ve bir hayâtı medeniyyeye nâil olabilmelerine hâdim (millete faydalı olan) olmak üzere Giresun’la Karahisar-i Şarki beyninde temdidine (devem ettirmek, uzatmak) teşebbüs edilen şimendüfer hattının hayrü fi’le isali (hayırlı bir işe ulaştırmak) emrinde bab-ı âlinin hamiyet inâyeti (yardım, lutuf) ulvîsini (yüksek, yüce) isticlâb (çekme, celbetme) etmekliğim içün müracaat olundu. Bu babda meclis-i idâre-i vilayet cânibinden (yön, taraf) vuku’ bulan ma’rûzâta (arz edilen) müşâhadât ve istiknâhâtı âhire (son,sondaki) binâen iki nokta-i nazardan (bakış) mülâhazâsını (mütalaa, tefekkür, düşünme, tetkik etmek) ilâve ve arz edeceğim.
Bunların birincisi iktisad cihetiyledir ki işbu hattın inşâsı halinde Anadolu’nun hazâin-i (hazineleri) serveti küşâd (açma, fethetme) edilerek bundan bir inkilâb-ı ictimâ-i husule gelecektir. Zira işbu hattın mahalli dâhilinde bilhassa ma’den kömürü ve demir gibi sanayi ve medeniyetin iki anâsır-ı (sebep, unsur) mühümmesi ile gayet vâsi’ ormanlar ve feyyâz (bereketli) ovalar mebzuldür (çok, bol).
İkincisi askerlik i’tibâriyledir ki işbu hattın inşâsıyla Harput ve Diyarbakır’a kadar temdidinde yine Anadolu’nun Karadeniz’e îsâli te’min olunarak sevkül-ceyşin tab’iyyece suhuleti kâmileye mazhar olacaktır. Zira işbu hat Sivas ve Musul ve Süleymaniye hattına nisbette üçyüz kilometre kısa ve hutût-u sâriye-i mütemmemdir.
İmdi mukadderâtı (geleceği) vatan ve milleti terki (yapma) ve sa’âdet gayesine doğru sevk etmekliği hedefi âmâl (ameller) ittihâz (kabullenmek) eden bâb-ı âlice ahâli-i mahalliyenin zimâmı (ahd, söz) hamiyeti (gayret) altında bulunmak ve hazine-i celileye bâr (yük) olmamak ve müessesatı (kurumlar) sâire-i nâfi’ayı ikmâl eylemek sûretiyle inşâsı nâfi’a nezâreti tarafından kabul edilen işbu hattı nâfi’anın dahi tasdikiyle şu harâp Anadolu’ya ve onun sefil evlatlarına bir ümidi hayat ve lem’a-i sa’âdet (büyük mutluluk) bahş buyrulması müsterhamdır (istirham olunmuş) ve muntazırdır (bekleyen,gözleyen). Ferman..
13 Ağustos 1326 (26.08.1910)
Devren Karahisar-i Şarki’de bulunan Sivas Valisi Mehmet Emin   

BEO-3814/285982-5

Ticaret Ve Nâfi’a Nezareti
Demiryolları İdaresi
Adet 139

Madde Giresun Karahisar-i Şarki Demiryolu Hakkında

Ma’ruz-ı çâkeri kemineleridir ki,
Giresun’la Karahisar-i Şarki beyninde bir demiryolu temdidi (devam ettirmek, uzatmak) hükümet ve ahâlice ne gibi fevâid (fayda) ve muhsenâtı müstelzim (lazım gelen, üzerine alan) olacağına dair ba’zı ifâdâtı hâvi (ifadeyi içeren) devren Karahisar-i Şarki’de bulunan Sivas Valisi Beyefendi tarafından çekilen telgrafnâmenin leffen (ilişikte) gönderildiği beyânıyle mündericâta (muhteva, içindeki) ve nezâretce olan ma’lumâta nazaran iktizâyı (lazım gelen) hâlin ifâsını emru şeref-vârid olan 17 Ağustos 1326 tarihli ve üçyüzondokuz numaralı tezkere-i sâmiye-i sadâret-penâhileri (sadrazam) mütâla’a güzar-ı âcizi oldu. İşbu demiryolu hakkında mukaddimen mahallerinden nezâreti âcizîye gönderilen mazbata üzerine 15, 24 Temmuz 1326 tarihli tezkerelerle huzûr-ı âli-i fehimanelerinden istizânı keyfiyet olunup şimdiye kadar emr-cevaâbisi şeref-zuhur etmemiş ve nezâretin bu bâbdaki mütâla’atı mezkûr (zikredilen) tezkerelerde arz olunduğundan mürsel (gönderilmiş) telgrafnâme leffen (ilişik olarak) iade ve takdim kılınmış olmakla olbâbda emr—fermân hazreti veliyyül-emrindir. Fi 4 Ramazan 1328 ve Fi 26 Ağustos 1326 (08.09.1910)
Ticâret ve Nâfi’a Nâzırı Hallaçyan

BEO 3814/285982-3

Ticaret Ve Nâfi’a Nezareti
Demiryolları İdaresi
Adet 109
Dahiliye Nezâreti Celilesi’ne

Madde Giresun Karahisar-i Şarki Demiryolu Hakkında

Devletlü Efendim Hazretleri
16 Ağustos 1326 tarihli ve ikiyiz-onaltı numaralı tezkere-i aliye-i nezâretpenâhileri cevâbıdır. Giresun-Karahisar-i Şarki demiryolunun inşâsı hakkında mukaddimen (takdim eden) mahallerinden nezâreti âcizeye gönderilen mazbatalar üzerine keyfiyet ilâve-i mutâlâat ile 15 Temmuz 1326 tarihinde makâmı sâmi-i sadâretpenâhiden arz ve istizân (izin vermek) olunmuş ve alınacak emrû cevabiye tevfikan (uygun olarak) mu’amele ifâsı tabi’i bulunmuş olmağla ol-babda emrü fermân hazreti men-lehül-emrindir.
Fi 1 Ramazan 1328 ve Fi 23 Ağustos 1326 (05.09.1910)
Ticaret Ve Nâfi’a Nâzırı Nâmına Müsteşar Suphi 

BEO-3814/285982-2

Bab-ı Âlî Dahiliye Nezareti
Muhaberat-ı Umûmiyye Dairesi Dördüncü Şube
1503
Huzûru Âli-î Hazreti Sadâretpenâhiye

Hülasa
Giresun’la Karahisar-i Şarki beyninde temdidine teşebbüs edilen şimendüfer hattı hakkında
Ma’ruz-ı Çakeri Kemineleridir ki
Giresun’la Karahisari Şarki beyninde temdidine teşebbüs edilen şimendüfer hattının iktisad ve askerlik nokta-i nazarından ne gibi menâfi’ ve fevâid-i azîme te’min edeceğinden bahisle bir an evvel hayrü fi’le isâli lüzumuna dair Sivas vilayeti’nden çekilen telgrafnâme üzerine sebk (vaki olan) eden iş’âre cevâben ticaret ve Nâfi’a nezâreti celilesinden alınıp leffen takdim kılınan tezkerede hattı mezkûrun inşâsı hakkındaki mütâlâ’at 15 Temmuz 1326 tarihinde makâmı sâmî-i fehimânelerine arz ile istîzânı (izin istek, danışmak) keyfiyyet olunduğundan alınacak cevâba göre mu’amele ifâsı tabi’i bulunduğu izbâr (yazı ile bildirme) olunmasına nazaran tesri’i (hızlandırma, süratlendirme) muktezası (lazım gelen, luzuma binaen) menûta (bağlı) müsâ’ade-i aliye-i sadâretpenâhileridir. Ol-babda emr-ü ferman hazreti veliyyül-emrindir. 4 Ramazan 1328
26 Ağustos 1326 (08.09.1910)
Dahiliye Nazırı Talat Bey

BEO 3814/285982-4

Ticaret Ve Nâfi’a Nezâreti
Demiryolları İdaresi
Adet
122

Madde
Giresun Karahisar Demiryolu Hakkında

Huzûr-ı Sâmî-i Cenâb-ı Sadâretpenahiye

Ma’rûz-ı Çakeri Kemîneleridirki
Masârıfı inşâiyesi Giresun ve Karahisar ehâlisi tarafından ta’ahhüd olunan Giresun Karahisar demiryolunun evveli emirde Rusya etlafı mâlümuna dâhil olup olmadığının bittedkik arz ve iş’ârını âmiri cevâben şeref vârid olan 20 Temmuz 1326 tarihli ve yüzyetmişsekiz numaralı tezkere-i sâmiye-i sadâretpenâhileri mutâla’a güzâr âcizi oldu hattı mezkûr (zikredilen) dâhili etlâf bulunmuş ve fakat yerli ve ecnebi hiçbir kimseye imtiyaz i’ta olunmaksızın Samsun-Sivas hattı misillü devlet hesâbına inşâ olacağına ve sureti ma’rûza vechile inşâsı halinde dahi hazine-i mâliyeye aslâ bâr olmayacağına mebni (bir şeye dayanan) tervic (değerini artırmak) istid’a (talep) münasib ve be-câ (yerinde, uygun, münasip) ve şâyânı (münasip, yaraşır) teşvik görülmüş olmakla olbabda emrü ferman hazreti veliyyül emrindir.
Fi 1 Şaban 1328 ve Fi 24 Temmuz 1326 (06.11.1910)
Ticaret ve Nâfi’a Nazırı Bende-i Hallaçyan  

Yazışmalardan anlaşıldığı gibi Giresun ve Şebinkarahisar ahalisi yeter ki iki şehir arasına bir demir yolu inşa edilsin biz bunun mali sorumluluğunu üstleniyoruz diye taahhütte bulunmuş olmasına, Sivas valisinin durumu gayet güzel, gerekçeleriyle birlikte analiz etmesine karşın, başlangıçta her şey normal seyrinde devam ederken, sonradan ne olduysa bir anda Sivas-Samsun hattına meyledilmiştir. Yazılarda dikkat çeken diğer bir husus ise, Rusya ne der endişesi taşınmasıdır. İlginç memleketinizin bir yerine demir yolu yaptıracaksınız, bir başka devletin bunu nasıl karşılayacağının endişesini taşıyorsunuz.
Yazışmalar malum olduğu üzere 1909’da Sultan Abdülhamid’in hal edilmesinden sonraya denk gelmektedir. Zaten bir müddet sonra da I.Dünya Savaşı patlak vermiştir (1914-1918). 1877-1878’de (93 harbi) Ruslarla yapılan savaştan sonra 1914’de Kafkasya cephesi açılarak yeniden savaşılmıştır (1914-1917).  Sonrası malum önce proje rafa kaldırılmış daha sonra da Cumhuriyet döneminde Sivas-Samsun Tren Hattı inşa ettirilmiştir.

Giresun-Şebinkarahisar-Alucra-Mindeval (Çamoluk)’un umutları ise ötelenmiştir. O gün bu gündür de halen beklenmektedir ki hiç olmazsa karayolumuz bari yapılsın, bir tünel geçişi sağlansın diye. Hasan Tahsin OKUTAN, 1949’da yazdığı Şebinkarahisar kitabında bu tünelin hayalini kuruyordu. Bizler de onun haylinden 64 yıl sonra yine tünelin hayalini kuruyoruz. Neden Şebinkarahisar-Alucra-Çamoluk halkından bu hizmetler esirgenir anlamak zor doğrusu.

Bu harita uzunlamasına çizilmiş Giresun-Şebinkarahisar arasındaki yolu göstermektedir. Bütünüyle yüklenmesi halinde anlaşılamayacağı için sırasıyla üç parça halinde fotoğrafladım.

Saygılarımla,
www.alucra.com
Murat TOSUN
muratdursuntosun@hotmail.comBu e-Posta adresi istek dışı postalardan korunmaktadır, görüntülüyebilmek için JavaScript etkinleştirilmelidir