|
|
|
| Osmanlı Ve Cumhuriyet Belgelerinde Giresun |
| 6 Şubat 2012 Pazartesi |
| Osmanlı Ve Cumhuriyet Belgelerinde Giresun ve Şebinkarahisar'ın Maden Potansiyeli |
|
|
| Pazar, 29 Ocak 2012 19:46 |
| Bu yazı 487 defa Okunmustur
Şebinkarahisar günümüzde Giresun’a bağlı olmasına karşın Osmanlı döneminde her ikisi de farklı yerlere bağlı olduklarından ayrıca Cumhuriyet’in ilk yıllarında bu durum devam ettiğinden, başlıkta ayrı, ayrı gösterilmiştir.
Pek çok yazımızda; Selçuklular döneminden itibaren (XIII.YZ.) kayıtlara geçtiği üzere Şebinkarahisar’da Şap madeni üretilip işlenerek yurt dışına özellikle İtalya’ya ihraç edilmekte olduğunu belirtmiştik. İleriki dönemlerde bu madenin imtiyaz hakkının Mustafa Fazıl Paşa’ya verilmiş olduğunu BOA’daki 17/N71289(Hicri), Dosya No: 133, Gömlek No: 5701, Fon Kodu: İ.MMS” Karahisar-i Şarki’ye tabi Üsküne karyesi civarında simli kuşun madeni imtiyazının Mustafa fazıl Paşa’ya doksan seneliğine ihale edildiği” konulu belgeden anlamaktayız.
*Aynı konuya ilişkin olarak bir belgede bu mahalle ilgi olarak (23/S/1303,498,25,ŞD)Esküne karyesi civarında Hayvan ve Katır Alayı nam mahal denilirken, bir diğerinde (12/L/1316,1270,95222,BEO) ise İskender karyesi civarında demektedir.
Aşağıda orijinal haliyle verilmiş olan 1923 tarihli harita Şebinkarahisar ve Alucra’nın üst kısmından sahile kadar olan yerlerdeki maden bölgelerinin pek çoğunu yer isimleriyle birlikte vermektedir. Çözünürlüğü yüksek olan bu fotoğrafta bölgedeki yerleşim yerlerini tüm detay ve eski isimleriyle görmek mümkün olmaktadır. Maden çıkarılan köylerin başında kazma-kürek işareti bulunmaktadır.
Haritanınn Üzerini Tıklayarak Büyütülmüş Halini Görebilirsiniz...
Ayrıca, Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi’nde bulunan ve İnternet üzerinden sorgulama yapılan bilgilere göre Giresun ve Şebinkarahisar’la ilgili olarak maden işletme ruhsatına konu olmuş yerler ve maden çeşitleri aşağıdaki gibidir.
TARİH SAYI DOSYA FON KODU YER NO
10/6/1930 - 19130 30.10.0.0 175.210.1
Giresun’un Hark Köyündeki Bakır madenine ait imtiyazı feshedilen Kırzade Şevki Bey’in kanuni süresi içinde imtiyaz dilekçesi vermediği.
28/3/1926 3401 - 30.18.1.1 18.22.18
Giresun’a bağlı Karakaya köyünde Hanri Edvin Pers adlı İngiliz’e ait Bakır madeni işletme imtiyazının feshi.
28/3/1926 3403 192-16 30.18.1.1 18.22.20
Giresun’a bağlı İsrail köyünde Hanri Edvin Pers adlı İngiliz’e ait Bakır madeni işletme imtiyazının feshi.
3/9/1930 9925 195-60 30.18.1.2 13.60.9
Giresun’un Tirebolu kazası Hark Köyünde Bakır madeni imtiyazının fesh edilmesi.
8/6/1933 14540 195-60 30.18.1.2 37.44.1
Giresun’un Bada, Eldeçivil ve Bugalı köylerinde Demir ve Manganez arama ruhsatnamesinin Mahmure’ye satılması.
12/11/1938 98522 192-108 30.18.1.2 85.95.7
Giresun’un Görele kazasının köylerinde bulunan Bakır ve Simli Kurşun madenleri imtiyazının feshi.
22/3/1948 3/7241 67-7 30.18.1.2 116.22.14
Giresun’un Bulancak ilçesinin 5 köyünde Mağnezyum ve Linyit madenleri aramak isteyen Cemal Eriş, Hayri Ögelman ve Selahattin Ögelman’ın isteklerinin belirtilen bölgenin askeri bakımdan sakıncalı olduğundan reddi.
22/3/1948 3/7242 67-7 30.18.1.2 116.22.15
Cemal Eriş, Hayri Ögelman ve Selahattin Ögelman’ın Giresun’un Tirebolu, Civil, Bada ve İlegür köylerinde Manganezyum madeni aramak isteyen taleplerinin reddi.
1/7/1967 84466 6472 30.18.1.2 208.48.9
Giresun’un Tirebolu ilçesine bağlı Arslancık köyü civarında bulunan Bakır, Kurşun ve Çinko ile karışık Pirit madeninin işletme imtiyazının Etibank Genel Müdürlüğü’ne verilmesi
3/8/1967 86426 6471 30.18.1.2 209.58.5
Giresun Köseler köyü civarında bulunan Bakır, Kurşun ve Çinko ile Pirit madenin işletilmesi imtiyazının Etibank genel Müdürlüğü’ne verilmesi.
23/11/1959 409 256 310.10.0.28 1201.1703.0
Giresun Camiyanı’nda Etibank Genel Müdürlüğü’ne verilen Bakır, Kurşun, Çinko ve Pirit madeni işletme ruhsatı.
28/5/1968 410 257 310.10.0.28 1205.1707.0
Giresun Köseler’de Etibank Genel Müdürlüğü’ne verilen Bakır, Kurşun, Çinko ve Pirit madeni işletme ruhsatı.
26/3/1968 411 258 310.10.0.28 1205.1708.0
Giresun Aslancık’ta Etibank Genel Müdürlüğü’ne verilen Bakır, Kurşun, Çinko ve Pirit madeni işletme ruhsatı.
- 437 - 310.10.1.28 1207.1708.0
Giresun Kemaliye’de verilen Şap madeni ruhsatı.
17/5/1972 661 479 310.10.0.28 1208.1711.0
Giresun Esküne’de Mortaş Madencilik Ltd.Şti.’ne verilen Çinko ve Kurşun madeni işletme ruhsatı.
30/5/1973 1187 555 310.10.0.28 1209.1712.0
Giresun, Eynece’de galen madencilik ve Tic.Ltd.Şti. ile Etibank Genel Müdürlüğü’ne verilen Bakır, Çinko ve Kurşun madeni işletme ruhsatı.
16/7/1974 1338 641 310.10.0.28 1210.1713.0
Giresun, Şemsettin’de Etibank Genel Müdürlüğü’ne verilen Pirit madeni işletme ruhsatı.
25/5/1973 1511 570 310.10.0.28 1211.1714.0
Giresun, Hacı Mahmutlu’da Etibank Genel Müdürlüğü’ne verilen Bakır madeni işletme ruhsatı.
29/9/1975 1603 6495 310.10.0.28 1212.1715.0
Giresun Tirebolu’da Demir Export A.Ş.’ne verilen Çinko madeni işletme ruhsatı.
14/2/1967 1708 5998 310.10.0.28 1213.1716.0
Giresun, Hacı Mahmutlu’da Etibank Genel Müdürlüğü’ne verilen Pirit madeni arama ruhsatı.
10/9/1970 1713 10977 310.10.0.28 1213.1717.0
Giresun, Keçiköy’de M.T.A’ya verilen Çinko madeni arama ruhsatı.
12.2.1965 1756 1265 310.10.0.28 1214.1718.0
Giresun,Karaköy’de Abidin İspir’e verilen Maden Kömürü arama ruhsatı.
8/12/1966 1761 4216 310.10.0.28 1215.1719.0
Giresun, Maden’deFumegal madencilik Ltd.Şti.’ne verilen Çinko, Bakır ve Kurşun madeni arama ruhsatı.
7/171977 1879 5436 310.10.0.28 1215.1720.0
Giresun, Hamidiye’de Etibank Genel Müdürlüğü’ne verilen Çinko, Bakır ve Pirit madeni arama ruhsatı.
20/4/1976 2295 320 310.10.0.28 1216.1721.0
Giresun, Pınarlar’da Renktaş Koll.Şti.’ne verilen Mermer işletme ruhsatı.
14/4/1907 3 443 310.10.0.61 2502.3359.0
Trabzon (Giresun) Seyitköy’de Emil Buduvan’a Bakır, Kurşun, Çinko madeni işletme ruhsatı.
14/4/1907 4 442 310.10.0.61 2502.3360.0
Trabzon (Giresun) Yumralthisar’da Ludvik Şakıldır’a verilen Bakır, Kurşun, Çinko madeni işletme ruhsatı.
26/10/1908 55 5736 310.10.0.61 2505.3372.0
Trabzon (Giresun) Piraziz’de Kirkor Vasil’e verilen Bakır madeni işletme ruhsatı.
26/5/1909 65 4744 310.10.0.61 2506.3375.0
Trabzon (Giresun) Harkköy’de Şevki Efendi’ye verilen Bakır madeni işletme ruhsatı.
26/5/1909 66 4743 310.10.0.61 2507.3376.0
Trabzon (Giresun) Kuzgun ile Ketençukur’da Banderli’ye verilen Bakır, Kurşun, Manganez, Çinko madeni işletme ruhsatı.
27/6/1926 75 21 310.10.0.61 2508.3379.0
Trabzon (Giresun) Tekmezar ile Yaslıbahçe’de Hasan Tahsin’e verilen Simli Kurşun Madeni, Bakır, Çinko madeni işletme ruhsatı.
19/4/1910 82 4815 310.10.0.61 2509.3380.0
Trabzon (Giresun) Hisarüstü ile Bayramşah’ta Ahmet Turan’a verilen Bakır ve Simli Kurşun madeni işletme ruhsatı.
19/4/1910 83 4814 310.10.0.61 2509.3381.0
Trabzon(Giresun) Kuşkaya’da Ahmet Turan’a verilen Simli Kurşun ve Bakır madeni işletme ruhsatı.
7/3/1920 141 11 310.10.0.61 2512.3395
Trabzon (Giresun) Kızılelma, gebeş ile Çanakçı’da Ahmet Turan’a verilen Bakır, Kurşun, Manganez ve Çinko madeni işletme ruhsatı.
6/10/1915 151 - 310.10.0.61 2512.3397.0
Trabzon (Giresun) Gırtlak’ta Hamilton’a verilen Bakır madeni ruhsatı.
7/11/1892 184 - 310.10.0.61 2513.3399.0
Trabzon (Giresun) Pozat’ta Tevfik Bey’e verilen Simli Kuşun madeni ruhsatı.
6/5/1887 380 - 310.10.0.61 2515.3402.0
Trabzon (Giresun) Ada’da Kirkor Yakutcıyan’a verilen Simli Kurşun madeni ruhsatı.
0/0/1929 442 - 310.10.0.61 2515.3404.0
Trabzon (Giresun) Kevanpınar’da Hanri Edvin Peres’e verilen Bakır ve Pirit madeni ruhsatı.
0/3/1884 434 - 310.10.0.61 2515.3403.0
Trabzon (Giresun) Çakırlı ile Karabulduk’ta Lonidis Zarifi’ye verilen ve Simli Kurşu Antimuan madeni ruhsatı.
23/12/1879 444 - 310.10.0.61 2515.3405.0
Trabzon (Giresun) Karaman ile Aptalsuyu’nda Cord Paraçoti’ye verilen Manganez madeni ruhsatı.
28/4/1888 566 - 310.10.0.61 2516.3408.0
Trabzon (Giresun) Kiyan'da Thomas ve Davit Sebuh'a verilen Bakır ve Simli Kurşun madeni ruhsatı.
27/10/1938 568 - 310.10.0.61 2516.3410.0
Trabzon (Giresun) Karabörk, Akköy ile Sadegür'de Sebuh Tomas'a verilen Bakır ve Simli Kurşun madeni ruhsatı.
23/6/1888 569 - 310.10.0.61 2516.3411.0
Trabzon (Giresun) Sadegür'de Davit Sebuh ve Suvan Tomas'a verilen Bakır madeni ruhsatı.
23/6/1888 571 - 310.10.0.61 2516.3412.0
Trabzon (Giresun) Karayürek'de Davit Sebuh ve Ton Thomas'a verilen Bakır ve Simli Kurşun madeni ruhsatı.
23/6/1888 572 - 310.10.0.61 2516.34.13.0
Trabzon (Giresun) Akköy'de Davit Sebuh ve Suvan Tomas'a verilen Bakır madeni ile Simli Kurşun madeni ruhsatı.
14/10/1928 - 19126 30.10.0.0 175.209.15
Şebinkarahisar'da Mustafa Fazıl Paşa varislerinin ellerinde bulunan Simli Kurşun madeni imtiyazının iptali isteği.
26/6/1929 8186 - 30.18.1.2 4.37.13
Şebinkarahisar'ın Sobak ve Katıralanı köylerindeki Simli Kurşun madeni imtiyazının feshi.
Görüldüğü gibi muhtelif tarihlerde Giresun’un pek çok köyünde maden arama ve işletme ruhsatı verilmiş, bunların bir kısmı da daha sonra iptal edilmiştir. Giresun’un maden potansiyeline baktığımızda ağırlıklı olarak Bakır, Simli Kurşun, Magnezyum, Linyit, Maden Kömürü, Mermer, Çinko, Pirit, Şap, Demir ve Antimuan madenlerinin olduğunu görmekteyiz.
Bu madenlerin günümüzde işletilip, işletilmediğini anılan yerlerin yerel yöneticileri bilir. Ancak rezervleri bitmiş değildir, herhalde. Bu kadar maden ocağı Giresun genelinde faaliyet gösterecek olsa işsizlik sorununu çözme yönünde önemli katkısı olacağı kesindir. Selçuklu döneminde Şebinkarahisar’da sadece Şap madeninde 1000 çalışan olduğunu düşündüğümüzde, madencilik sekrörünün oluşturacağı katma değer ve yan sanayi ile birlikte bölgeye sağlayacağı katkı hiç de küçümsenecek oranda olmayacaktır. Aşağıdaki üç harita ise, bölgede geçmişte açılan maden galerilerini göstermektedir. Osmanlıca belge ise altıdaki çizimin üst sol köşesindeki yazının büyütülmüş halidir.
Haritanınn Üzerini Tıklayarak Büyütülmüş Halini Görebilirsiniz...
Trabzon vilayetine tabi Tirebolu ve Süregüre ? kazaları dahilinde Karakaya ve İsrail ve İseli ? ve …. Madenlerinin usulü cedide üzere tersim olunan haritasıdır.
1 Mart 1289(1872-73)
İşbu harita fen nizamına tevfikan tersim ve tanzim edildiği cihetle tasdik kılındı.
Mühendis
Ziya
İşbu harita maden heyeti fenniyesi tarafından nizamına muvafık surette tersim edildiği tasdik kılınmakla canibi nezaretten tahdim kılındı.
Orman ve Maadin ve Ziraat
Nazırı
Haritanınn Üzerini Tıklayarak Büyütülmüş Halini Görebilirsiniz...
Haritanınn Üzerini Tıklayarak Büyütülmüş Halini Görebilirsiniz...
Haritanınn Üzerini Tıklayarak Büyütülmüş Halini Görebilirsiniz...
Yukarıdaki harita BOA.HRT.h.02477.1333(1914-15) tarihli olup, “Trabzon Vilayetinin Giresun kazasında Piraziz nahiyesine tabi Elmalı Kızılev, Kirazdan mevkisindeki madenin haritası”dır(Osmanlıca metin).
Bunların haricinde HRT.h.2182 Tarih 1330(1911-12) “Trabzon Vilayetinin Giresun kazasında Piraziz nahiyesine merbut (bağlı) Almalı, kızılev karyesinde Kirazalan mevkiindeki madenin haritası”, HRT.h.2186 Tarih 1332(1913-14) “Trabzon Vilayetinin Giresun kazasının Akköy nahiyesine bağlı İnece karyesinde çıkan Bakır, Şimli Kurşun ve Çinko madeninin haritası”, HRT.h.2478 Tarih 1331(1913-14) “Trabzon Vilayetinin Giresun kazasında Piraziz nahiyesine merbut Almillili köyündeki Bakır ve Simli Kurşun madeninin haritası” da başbakanlık Osmanlı Arşivinde bulunmaktadır.
O günün koşullarında bu madenleri tesbit etmiş, çıkarmış ve yer yer işlemişlerdir. Günümüz teknik imkânlarıyla daha niceleri tesbit edilebilir. Belki de edilmiştir ve işletiliyordur. Bunu yerel yöneticiler bilir. Bu bilgiler üzerinden 50 yıldan fazla bir zaman geçtiği için açıklanan bilgiler olduğundan herkese açıktır. Ancak yenileriyle ilgili bilgi ilgililerine aittir.
Şu bir gerçektir ki Giresun maden potansiyeli olarak oldukça zengin bir ildir. Çıkartılacak madenin taşınması, işlenmesi bölge ekonomisine olduğu kadar ulusal ekonomiye de katkı sağlayacaktır. Yüzyıllar önce bu madenlerin rahatça sahile taşınabilmesi için yollar inşa edilmiş bu yolun bakım ve güvenliğiyle özel olarak ilgilenilmiştir. Aşağıdaki harita’da yine 1923 çizimi olup, yol güzergâhına ilişkin bilgi vermektedir. Ayrıca 1910’lu yıllarda demiryolu hattı inşa edilmeye bile niyetlenilmiştir.
Haritanınn Üzerini Tıklayarak Büyütülmüş Halini Görebilirsiniz...
Haritanınn Üzerini Tıklayarak Büyütülmüş Halini Görebilirsiniz...
Kazankaya Maden potansiyeli ve işletmesi açısından önem arzettiğinde Şebinkarahisar’dan başlayan yol Kazankaya’dan kıvrılarak Kümbet’e çıkmakta oradan da Giresun’a sahile, limana ulaşmaktadır. İlk haritada Kazankaya’da görülen Kara Mehmet Hanı da bu güzergahın yoğun kullanıldığının bir işaretidir.
Saygılarımla,
Murat TOSUN
www.alucra.com
muratdursuntosun@hotmail.com Bu e-Posta adresi istek dışı postalardan korunmaktadır, görüntülüyebilmek için JavaScript etkinleştirilmelidir
| |
|
| Bu haber toplam 1464 defa okunmu?tur. |
 |
|
|
|
|
|
 |
UYARI: K?f?r, hakaret, rencide edici c?mleler veya imalar, inan?lara sald?r? i?eren, imla kurallar? ile yaz?lmam??, T?rk?e karakter kullan?lmayan ve tamam? b?y?k harflerle yaz?lm?? yorumlar onaylanmamaktad?r. Ayr?ca su? te?kil edecek hakaret i?erikli yorumlar hakk?nda muhataplar? taraf?ndan dava a??labilmektedir. |
|
| |
 |
Toplam (0) adet yorum eklenmi?tir. |
|
|
Bu Habere Yorum yap?lmam?? ilk yorum yazan siz olun!
|
 |
|
| |
|
| |
 |
| |
|
|
|
